Doanh thu phòng vé

Trong giai đoạn đầu phát triển bộ phim Nàng tiên cá, Jeffrey Katzenberg từng nhắc nhở Ron Clements, John Musker và nhóm sản xuất rằng bởi đây là một "phim con gái", nó có thể sẽ thu về ít lợi nhuận hơn so với Oliver & Company, vốn đã là phim hoạt hình có doanh thu cao nhất của Disney trong suốt một thập kỷ nay.[8][9] Tuy nhiên, tới khi phim gần hoàn thành, Katzenberg lại tin tưởng rằng Nàng tiên cá sẽ là một cú hích lớn, là phim hoạt hình chiếu rạp đầu tiên thu về trên 100 triệu USD và trở thành một "bom tấn".[8][9]

Trong lần phát hành đầu tiên tại các rạp năm 1989, Nàng tiên cá thu về 84.355.863 USD doanh thu phòng vé tại Bắc Mỹ,[2] hơi thấp hơn so với kỳ vọng của Katzenberg nhưng cao hơn Oliver tới 64%.[9] Nàng tiên cá được phát hành lại tại các rạp vào ngày 14 tháng 11 năm 1997, cùng ngày với Anastasia, một phim hoạt hình chiếu rạp khác của Don Bluth sản xuất với hãng Fox Animation Studios. Lần phát hành này mang về thêm 27.187.616 USD lợi nhuận nữa cho hãng.[2] Phim cũng thu được 99,8 triệu USD doanh thu ngoài Hoa Kỳ và Canada giữa hai lần phát hành trên, nâng tổng doanh thu toàn cầu của phim lên mức 211 triệu USD.[2]

Phản hồi chuyên môn

Nàng tiên cá nhận được đánh giá tích cực, và theo trang Rotten Tomatoes, bộ phim nhận được 90% ý kiến tán thành dựa trên 52 bài phê bình kể từ lần phát hành năm 1989.[10]

Roger Ebert, một cây bút viết cho tạp chí Chicago Sun-Times, tỏ ra hào hứng với bộ phim và cho rằng, "Nàng tiên cá là một tác phẩm hoạt hình hư cấu thú vị và mới mẻ—một bộ phim vô cùng sáng tạo và vui tươi đến mức nó xứng đáng xếp ngang với những bộ phim hay nhất của Disney trong quá khứ." Ebert cũng có phần bình luận tích cực về nhân vật Ariel, viết rằng, "... Ariel là một nhân vật nữ hoàn toàn chân thực, một người có suy nghĩ và hành động độc lập, thậm chí nổi loạn, thay vì đi đi lại lại một cách thu động trong khi để số phận tự định đoạt bản thân mình."[11] Các phóng viên của tờ TV Guide cũng có một bài bình luận tích cực, ca ngợi việc bộ phim quay trở lại với phong cách nhạc kịch Disney truyền thống đồng thời giành lời khen cho phần hoạt hình của tác phẩm. Tuy vậy, họ cũng cho rằng một trong những điểm trừ của phim là một số yếu tố hài hước hơi "thanh thiếu niên" và hình ảnh đôi mắt của các nhân vật người trông không thực tế. Mặc dù vẫn đánh giá cao tác phẩm, nhưng họ cho rằng bộ phim "chưa thể so sánh với những tác phẩm kinh điển của Disney (vốn thu hút được cả người lớn và trẻ em như nhau)."[12] Còn tạp chí Variety ca ngợi dàn diễn viên, đặc biệt là Ursula, và các hình ảnh hoạt hình của phim, cho rằng phần hoạt hình "tỏ ra rất đầy đặn và linh động, được tô đậm thêm bằng việc sử dụng bóng đổ và ánh sáng hợp lý trong khi các yếu tố như lửa, mặt trời và nước làm các nhân vật trở nên nổi bật hơn." Tạp chí cũng ca ngợi phần cộng tác âm nhạc giữa Howard Ashman và Alan Menken. rằng "những ca khúc của họ thường bắt đầu một cách chậm rãi nhưng được xây dựng rất tài tình và mãnh liệt."[13] Todd Gilchrist của tạp chí IGN có bài bình luận tích cực về bộ phim, nói rằng đó "là một thành tựu gần như hoàn hảo." Gilchrist cũng ca ngợi bộ phim đã khôi phục lại được sự quan tâm của người xem với thể loại hoạt hình, khi được phát hành vào thời điểm thể loại này đang tạm lắng.[14] Hal Hinson của báo The Washington Post đánh giá bộ phim ở mức trung bình, gọi đó "giống như một tác phẩm chuyển thể không mấy lôi cuốn từ câu chuyện kinh điển của nhà văn Hans Christian Andersen." Hinson cho rằng bộ phim chỉ ở mức trung bình kể cả trong những trường đoạn cao trào nhất. Ông cũng viết rằng mặc dù bộ phim không có điểm yếu hay sai sót nào, nhưng các em nhỏ sẽ khó nhìn thấy điểm gì nổi bật ở Ariel và rằng các nhân vật có vẻ khá đơn điệu. Hinson kết thúc bài phê bình của mình bằng lời nhận xét rằng đây là một bộ phim "hoàn thiện nhưng ít hấp dẫn,, Nàng tiên cá có đủ những gì cần để làm hài lòng mọi em nhỏ. Nhưng những gì còn thiếu ở đây chính là một phép màu."[15]